Samenlevingstest
Wat houdt de samenlevingstest in?
De samenlevingstest is een onderzoek dat in veel ziekenhuizen vrij vroeg in het vruchtbaarheidsonderzoek zal worden uitgevoerd. Het is voor het uitvoeren van de test noodzakelijk dat paren rondom de eisprong samenleving hebben, omdat alleen op dat moment in de cyclus het baarmoederhalsslijm zodanig is dat zaadcellen er in kunnen overleven.
In de regel zal de volgende ochtend tijdens een spreekuur vocht uit de vagina en slijm van de baarmoederhals via een gynaecologisch onderzoek met een zogenaamd eendebekspeculum worden weggenomen om te bekijken onder een microscoop. Het baarmoederhalsslijm wordt verder beoordeeld op:
hoeveelheid
viscositeit (dradentrekbaarheid)
helderheid (aanwezigheid van witte bloedcellen)
zuurgraad
het vermogen om bij opdrogen kristalpatronen te laten ontstaan (die op varens lijken)
Zo ontstaat er een score van het baarmoederhalsslijm die een maat is voor de kwaliteit. Het zal duidelijk zijn dat naarmate de kwaliteit beter is zaadcellen makkelijker zullen overleven in het slijm. Het vocht uit de vagina wordt afgenomen als een soort controle om bij de complete afwezigheid van zaadcellen in het slijm te kunnen beoordelen of er wel sperma in de vagina terecht is gekomen. In het vocht van de vagina zijn in de regel slechts dode zaadcellen aanwezig.
Een test wordt in de regel positief genoemd wanneer ten minste één à twee goed vooruit bewegende zaadcellen per gezichtsveld worden gezien bij een vergroting van 400 keer. Een test is negatief wanneer er geen of alleen dode of alleen op de plaats bewegende zaadcellen worden gevonden in het slijm.
Oorzaken voor het negatief uitvallen van een test kunnen onder meer zijn: hoge zuurgraad van het baarmoederhalsslijm, slechte kwaliteit van het zaad of van het baarmoederhalsslijm en de test werd op het verkeerde moment van de menstruele cyclus verricht.
Emotionele belasting
De emotionele belasting van een samenlevingstest wordt over het algemeen als hoog ervaren. Dit is vrij gemakkelijk te verklaren: "op commando vrijen" bevordert niet bepaald de spontaniteit van een seksuele daad. Veel paren hebben tevens het gevoel alsof ze een soort examen moeten afleggen wat betreft hun techniek van vrijen. Deze twee factoren zijn meer dan voldoende om een samenlevingstest op voorhand te laten mislukken, omdat het door deze stress niet lukt om met elkaar te vrijen.
Waarde van de samenlevingstest: wat meet de test?
Over de waarde van de test en wat de test nu precies meet bestaat nog steeds veel discussie. Hoewel de test al heel lang bestaat en reeds aan het begin van de vorige eeuw beschreven is door Sims en Hühner, is er nog altijd geen overeenstemming over de waarde van de test. Het probleem is vooral het feit dat het percentage paren dat zwanger wordt na een positieve test niet veel groter is dan na een negatieve test. Dit betekent dat met name als een test één keer negatief uitvalt dit geen grote gevolgen hoeft te hebben, zeker niet omdat er nogal wat redenen kunnen zijn die het negatieve resultaat verklaren.
Als een test bij herhaling negatief uitvalt bij goede baarmoederhalsslijm- en zaadkwaliteiten, zonder dat er sprake is van een te hoge zuurgraad, spreekt men van een "cervicale" factor die een oorzaak zou kunnen zijn van het niet zwanger worden. In de regel zal dan worden overgegaan tot behandeling met intra-uteriene inseminatie (IUI) om via deze behandeling de baarmoederhals met een dun slangetje te passeren en een hoeveelheid zaadcellen geconcentreerd in een klein volume die na bewerking van het zaadmonster zijn verkregen direct in de baarmoeder te brengen rond het moment van de eisprong. Hiermee wordt de negatieve invloed van de baarmoederhals omzeild.
Men dient te beseffen dat geen enkele diagnostische test in het vruchtbaarheidsonderzoek een absolute waarde heeft. Dat geldt ook zeker voor de samenlevingstest. Als men zich goed realiseert waar naar gekeken wordt, is dat duidelijk. In wezen wordt er gekeken of er nog levende zaadcellen aanwezig zijn in het baarmoederhalsslijm, gemiddeld zo'n 10 tot 12 uur na de samenleving. Dit is eigenlijk helemaal niet interessant. Er wordt gekeken naar zaadcellen die achter zijn gebleven in de baarmoederhals, terwijl het veel informatiever zou zijn om te weten hoeveel zaadcellen erin geslaagd zijn om in de baarmoeder en in de eileiders te komen. In de eileiders vindt tenslotte de bevruchting plaats. Hiervoor bestaat in het vruchtbaarheidsonderzoek op dit moment geen simpele test. Men gaat er dus maar vanuit dat als er nog levende zaadcellen in het baarmoederhalsslijm bij de samenlevingstest worden gevonden, er ook wel zaadcellen de eileiders bereikt zullen hebben. Dat is echter helemaal de vraag, om over de omgekeerde situatie nog maar te zwijgen.
Conclusie
De samenlevingstest neemt, ondanks alle beperkingen en de problemen bij de interpretatie van een uitslag, toch nog steeds een belangrijke plaats in in het standaard vruchtbaarheidsonderzoek. Dit komt omdat er op dit moment ook geen betere en simpele test beschikbaar is. De waarde van de test moet echter niet overschat worden. Goed de beperkingen en tekortkomingen van een test nagaan, kan bijgedragen aan een zinvol gebruik in de dagelijkse
