Wat zijn vleesbomen (myomen)?
Myomen (vleesbomen) zijn goedaardige zwellingen die zich ontwikkelen in de spierwand van de baarmoeder. Vaak geven ze geen klachten, maar soms kan de grootte of de plaats van de zwelling pijn en hevige bloedingen veroorzaken. Na de menopauze verbeteren deze klachten aanzienlijk, omdat dan de hoeveelheid vrouwelijk hormoon (oestrogeen) circulerend in het bloed gaat dalen.
Myomen variëren in aantal en grootte van heel klein tot bijvoorbeeld een meloen of zelfs groter. Soms is door een myoom de baarmoeder zo groot geworden als bij een zwangerschap van meer dan vijf maanden. Myomen kunnen in verschillende delen van de baarmoeder voorkomen.
We verdelen myomen in drie types:
subsereuze myomen, die zich ontwikkelen aan de buitenkant van de baarmoeder en verder naar buiten groeien. Deze myomen beïnvloeden niet de menstruatie, maar kunnen door hun omvang een vervelende druk veroorzaken op andere organen.
intramurale myomen, die zich binnen in de baarmoeder ontwikkelen zodat de baarmoeder groter voelt dan normaal. Deze myomen komen het meest voor en de klachten bestaan meestal uit hevige menstruatie en pijn of druk in het bekken.
submuceuze myomen, komen diep in de baarmoeder voor, net onder de slijmvlieslaag van de baarmoederholte. Deze myomen komen minder vaak voor en veroorzaken klachten van hevige menstruaties.
Een myoom wordt ook wel eens anders genoemd, bijvoorbeeld fibroom, leiomyoom of vleesboom. Myomen komen dikwijls in veelvoud voor en dan spreekt men van uterus myomatosus. In de Engelstalige literatuur wordt de term fibroïd gehanteerd.
Hoe worden myomen behandeld?
De meeste myomen veroorzaken geen klachten en hoeven niet behandeld te worden. Wanneer ze wel klachten veroorzaken, vormen medicijnen de eerste stap in de behandeling. De medicijnen die per recept worden voorgeschreven zijn bijvoorbeeld ontstekingsremmers (NSAID's) zoals Ibuprofen of Naproxen, hormonale medicijnen of bijvoorbeeld een anticonceptiepil.
Bij veel patiënten verdwijnen de klachten dankzij de voorgeschreven medicijnen waardoor geen verdere behandeling hoeft plaats te vinden. Ieder type medicijn heeft een verschillend effect op het lichaam en het myoom. Welk type medicijn het meest geschikt is, hangt af van de klachten en de manier waarop het ingrijpt in processen in het lichaam en zo ook het myoom. Er kan rekening worden gehouden met de wensen van de patiënt en uw arts kan u zijn visie geven en u meer in detail hierover inlichten.
Hormoonbehandelingen hebben een kort durende werking en herhaling van klachten na beëindiging van de medicatie. Sommige hormoonbehandelingen kunnen bijwerkingen geven waardoor langdurig gebruik wordt vermeden. Bekende medicamenteuze bijwerkingen zijn osteoporosis (botontkalking), menopauzale klachten en amenorrhoe (stoppen van de menstruaties).
Indien de medicijnen niet het gewenste effect geven, kan worden overgegaan tot niet-medicamenteuze behandelingen, zoals hysterectomie, myomectomie of als nieuwe behandeling de uterus embolisatie. Hierover leest u meer in het navolgende;
- Hysterectomie (= baarmoederverwijdering)
Naar schatting worden zo'n half miljoen hysterectomieen verricht per jaar in de Verenigde Staten als gevolg van klachten van myomen in de baarmoeder. Dit verrichtingenaantal is zo'n 30% van het totaal aantal hysterectomieën in de Verenigde Staten. Bij een hysterectomie wordt de baarmoeder verwijderd ofwel chirurgisch via de vagina, ofwel chirurgisch middels een buikoperatie.
De operatie wordt verricht onder algehele narcose en vereist ongeveer 7 dagen ziekenhuisopname, met daarna nog een herstelperiode van 6 weken of meer. Zowel in de Verenigde Staten als Europa is hysterectomie de meest voorkomende niet-medicamenteuze behandeling voor patiënten met klachten van uterusmyomen. Hysterectomie wordt gedaan bij vrouwen met klachten van myomen, die dikwijls geen kinderwens meer hebben en premenopauzaal zijn (nog niet in de overgang, vaak jonger dan 50 jaar).
- Myomectomie
Is een operatieve behandeling. Bij deze ingreep worden één of meer myomen verwijderd. De baarmoeder wordt niet verwijderd zodat de mogelijkheid op het krijgen van kinderen aanwezig blijft na myomectomie. Er zijn verschillende vormen van myomectomie, zoals de hysteroscopische myomectomie, abdominale myomectomie en laparoscopische myomectomie;
Hysteroscopische myomectomie wordt m.n. gedaan als het myoom aan de binnenzijde van de baarmoeder is gelocaliseerd, grenzend aan de baarmoederholte (submuceus). Via de vagina worden de baarmoederholte geïnspecteerd (kijkoperatie) waarna het myoom via de vagina verwijderd kan worden. Bij deze ingreep blijft de baarmoeder aanwezig.
Abdominale myomectomie is een chirurgische ingreep waarbij een insnijding wordt verricht van de buikwand om de baarmoeder vrij te leggen en de myomen te bereiken. Vervolgens wordt de baarmoederwand ingesneden om het (m.n. intramurale of groot subsereuze) myoom te verwijderen. Wanneer de myomen verwijderd zijn, worden de baarmoederwand en de buikwand gehecht. De ingreep vindt plaats onder narcose en zoals bij een hysterectomie geldt ongeveer eenzelfde ziekenhuisopname en herstelperiode.
Laparascopische myomectomie wordt m.n. gedaan als het niet al te grote myoom aan de buitenzijde van de baarmoeder is gelocaliseerd (subsereus). Onder narcose wordt een kleine insnijding van de buikwand gemaakt zodat de gynaecoloog een sonde naar binnen kan inbrengen waarop een camera vastgemaakt is om de buikinhoud te inspecteren (kijkoperatie). Een tweede sonde waarop chirurgische instrumenten zijn geplaatst kan daarna in de buikholte worden gebracht om de myomen te verwijderen. Ook bij deze ingreep blijft de baarmoeder aanwezig en verblijft de patiënt meerdere dagen in het ziekenhuis (zoals bij hysterectomie) en geldt een herstelperiode.
- Baarmoederbloedvat (of myoom) embolisatie
Deze nieuwe, niet-operatieve behandeling wordt in de paragraaf Wat is uterus embolisatie? verder uitgelegd. In het kort: de interventieradioloog geeft een prikje in de lies en voert een dun slangetje, een katheter, daardoor naar binnen. Als de katheter het baarmoederbloedvat bereikt heeft, worden er kleine plastic of gelatine deeltjes doorheen gevoerd, zodat de bloedstroom afgesneden wordt en het myoom zal verschrompelen.